W poprzednim artykule opisywaliśmy roszczenie o rentę z tytułu utraty zdolności do pracy na skutek wypadku komunikacyjnego. Dzisiaj skupimy się na problematyce opieki sprawowanej na rzecz poszkodowanego przez jego najbliższych. Zdarza się, iż na skutek wypadku, Poszkodowany nie jest w stanie sam zaspokoić swoich podstawowych potrzeb i potrzebuje w tym zakresie pomocy osób trzecich. Niestety, nie zawsze czas hospitalizacji odpowiada okresowi niezbędnemu do powrotu do dawnej sprawności, natomiast koszt sprawowania opieki przez profesjonalny personel jest wysoki i nie każdy jest w stanie ponieść koszt takiej usługi. Najczęściej w takim przypadku opieka jest sprawowana przez członków najbliższej rodziny.
KOSZTY OPIEKI JAKO ELEMENT ODSZKODOWANIA Z TYTUŁU KOSZTÓW LECZENIA
W myśl art. 441 § 1 Kodeksu cywilnego odszkodowanie obejmuje wszelkie koszty wynikłe z uszkodzenia ciała lub wywołania rozstroju zdrowia. W rachubę wchodzą koszty leczenia w szerokim tego słowa znaczeniu (np. pobyt w szpitalu, konsultacje lekarskie, dodatkowa pomoc pielęgniarska, wydatki na lekarstwa) w tym także wydatki związane z opieką i pielęgnacją po wyjściu ze szpitala.
Niestety, w przypadku gdy opiekę sprawują osoby najbliższe Ubezpieczyciel często odmawia wypłaty odszkodowania w tym zakresie, argumentując decyzję okolicznością, iż Poszkodowany nie wykazał poniesienia tych kosztów bowiem nie dysponuje rachunkiem lub fakturą VAT za usługę opieki albo wskazując, że osoba sprawująca opiekę nie poniosła w związku z tym konkretnych strat (np. w postaci utraty dochodu w związku z koniecznością zaprzestania pracy).
ROSZCZENIE O ZWROT KOSZTÓW OPIEKI W ŚWIETLE ORZECZNICTWA
Na szczęście przeważające stanowisko sądów jest korzystne dla Poszkodowanych. Dominujący pogląd judykatury wskazuje, że fakt, iż opiekę nad osobą poszkodowaną sprawowały bliskie jej osoby nie pozbawia prawa do żądania odszkodowania w zakresie kosztów, które musiałaby ona ponieść z tego tytułu. W wielu orzeczeniach znajdujemy argumenty na poparcie stanowiska, że poszkodowany nie jest zobowiązany do udowodnienia poniesionych w tym zakresie wydatków i może dochodzić roszczenia także wówczas, jeżeli opiekę nad nim sprawują osoby najbliższe.
Przysłowiową „kropkę nad i” postawił w tym zakresie Sąd Najwyższy w wyroku z 22 lipca 2020 r. (sygnatura III CZP 31/19), który wskazał jednoznacznie, że Poszkodowany, który doznał uszkodzenia ciała lub rozstroju zdrowia, może domagać się na podstawie art. 444 § 1 k.c. odszkodowania z tytułu kosztów opieki sprawowanej nad nim nieodpłatnie przez osoby bliskie.
W naszej ocenie jest to rozstrzygnięcie prawidłowe i konieczne. Odmienne uregulowanie tej kwestii doprowadziłoby do niesprawiedliwego różnicowania Poszkodowanych w zależności od tego, czy korzystali z opieki odpłatnie, czy też - z powodu braku środków materialnych - z opieki swoich bliskich, nie ponosząc na nią wydatków.
WYSOKOŚĆ ODSZKODOWANIA
W tym zakresie pojawia się pytanie: skoro opieka była świadczona nieodpłatnie to jak obliczyć wysokość odszkodowania w tym zakresie? Po raz kolejny z pomocą przychodzi nam orzecznictwo Sądów, w którym wielokrotnie podkreślono, że nieodpłatność nie oznacza bezpłatności opieki, gdyż ma ona zawsze określoną wartość. Wysokość zasądzonego z tego tytułu odszkodowania nie może jednak przekroczyć wartości rynkowej sprawowanej opieki, tj. wynagrodzenia osoby mającej odpowiednie kwalifikacje do jej wykonywania. Poszkodowany może zatem dochodzić zapłaty kosztów opieki (ustalonych według ceny rynkowych) nawet wtedy, gdy była ona sprawowana nieodpłatnie przez członków rodziny.
W tym zakresie Poszkodowany powinien przedstawić dowody aby wykazać wysokość rynkowych stawek funkcjonujących w jego miejscu zamieszkania. W braku takich dowodów Sądy co do zasady przyjmują minimalne wynagrodzenie za pracę jako punkt wyjścia do obliczenia wysokości odszkodowania za opiekę sprawowaną przez najbliższych.
KOSZTY OPIEKI JAKO ELEMENT ODSZKODOWANIA Z TYTUŁU KOSZTÓW LECZENIA
W myśl art. 441 § 1 Kodeksu cywilnego odszkodowanie obejmuje wszelkie koszty wynikłe z uszkodzenia ciała lub wywołania rozstroju zdrowia. W rachubę wchodzą koszty leczenia w szerokim tego słowa znaczeniu (np. pobyt w szpitalu, konsultacje lekarskie, dodatkowa pomoc pielęgniarska, wydatki na lekarstwa) w tym także wydatki związane z opieką i pielęgnacją po wyjściu ze szpitala.
Niestety, w przypadku gdy opiekę sprawują osoby najbliższe Ubezpieczyciel często odmawia wypłaty odszkodowania w tym zakresie, argumentując decyzję okolicznością, iż Poszkodowany nie wykazał poniesienia tych kosztów bowiem nie dysponuje rachunkiem lub fakturą VAT za usługę opieki albo wskazując, że osoba sprawująca opiekę nie poniosła w związku z tym konkretnych strat (np. w postaci utraty dochodu w związku z koniecznością zaprzestania pracy).
ROSZCZENIE O ZWROT KOSZTÓW OPIEKI W ŚWIETLE ORZECZNICTWA
Na szczęście przeważające stanowisko sądów jest korzystne dla Poszkodowanych. Dominujący pogląd judykatury wskazuje, że fakt, iż opiekę nad osobą poszkodowaną sprawowały bliskie jej osoby nie pozbawia prawa do żądania odszkodowania w zakresie kosztów, które musiałaby ona ponieść z tego tytułu. W wielu orzeczeniach znajdujemy argumenty na poparcie stanowiska, że poszkodowany nie jest zobowiązany do udowodnienia poniesionych w tym zakresie wydatków i może dochodzić roszczenia także wówczas, jeżeli opiekę nad nim sprawują osoby najbliższe.
Przysłowiową „kropkę nad i” postawił w tym zakresie Sąd Najwyższy w wyroku z 22 lipca 2020 r. (sygnatura III CZP 31/19), który wskazał jednoznacznie, że Poszkodowany, który doznał uszkodzenia ciała lub rozstroju zdrowia, może domagać się na podstawie art. 444 § 1 k.c. odszkodowania z tytułu kosztów opieki sprawowanej nad nim nieodpłatnie przez osoby bliskie.
W naszej ocenie jest to rozstrzygnięcie prawidłowe i konieczne. Odmienne uregulowanie tej kwestii doprowadziłoby do niesprawiedliwego różnicowania Poszkodowanych w zależności od tego, czy korzystali z opieki odpłatnie, czy też - z powodu braku środków materialnych - z opieki swoich bliskich, nie ponosząc na nią wydatków.
WYSOKOŚĆ ODSZKODOWANIA
W tym zakresie pojawia się pytanie: skoro opieka była świadczona nieodpłatnie to jak obliczyć wysokość odszkodowania w tym zakresie? Po raz kolejny z pomocą przychodzi nam orzecznictwo Sądów, w którym wielokrotnie podkreślono, że nieodpłatność nie oznacza bezpłatności opieki, gdyż ma ona zawsze określoną wartość. Wysokość zasądzonego z tego tytułu odszkodowania nie może jednak przekroczyć wartości rynkowej sprawowanej opieki, tj. wynagrodzenia osoby mającej odpowiednie kwalifikacje do jej wykonywania. Poszkodowany może zatem dochodzić zapłaty kosztów opieki (ustalonych według ceny rynkowych) nawet wtedy, gdy była ona sprawowana nieodpłatnie przez członków rodziny.
W tym zakresie Poszkodowany powinien przedstawić dowody aby wykazać wysokość rynkowych stawek funkcjonujących w jego miejscu zamieszkania. W braku takich dowodów Sądy co do zasady przyjmują minimalne wynagrodzenie za pracę jako punkt wyjścia do obliczenia wysokości odszkodowania za opiekę sprawowaną przez najbliższych.